Gmina Pińczów

glosseniora.pl 1 dzień temu

Zdjęcie: Gmina Pińczów

Gmina Pińczów położona jest w południowej części województwa świętokrzyskiego w rejonie zwanym „Ponidzie”, na wysokości 220-250 m n.p.m.,
na terenie Niecki Nidziańskiej. Jej obszar wynosi niespełna 213 km².

Jest to gmina miejsko-wiejska, leżąca w powiecie pińczowskim. Gmina Pińczów graniczy z gminami:

od północy z Gminą Kije,
od północnego – wschodu z Gminą Chmielnik,
od wschodu z Gminą Busko Zdrój,
od zachodu z Gminą Michałów,
od południowego – wschodu z Gminą Wiślica,
od południa z Gminą Złota,
od południowego – zachodu z Gminą Działoszyce,
od północnego – zachodu z Gminą Imielno.

Zabytki

Pińczów ma dzieje barwne i bogate, a więc obfitujące w różnorodne i zajmujące wydarzenia, kształtowane stuleciami przez zamieszkałych tu ludzi oraz instytucje w nim funkcjonujące. Miasto było przecież pańską rezydencją, ośrodkiem kościelnym z klasztorami paulinów, reformatów i norbertanek, czynny był zbór protestancki, synagogi, a choćby cerkiew. Zawsze mieszkali tutaj liczni cudzoziemcy, stacjonowało wojsko, a pokolenia uczniów chodziły do szkół. I dlatego wszędzie tutaj można się natknąć na jakąś dawność, a już w zabytkach szczególnie.

Kościół parafialny i dawny klasztor paulinów.
Budowlę wymurowano w XVII w., zachowano jednak wiele pierwotnych fragmentów gotyckich. Przez pewien czas kościół był zborem kalwińskim. W latach 1647 – 1650 klasztorem kierował ks. Augustyn Kordecki, znana postać w dziejach polskich. Gotycko-renesansowy kościół św. Jana Apostoła i Ewangelisty był świadkiem recytacji “Hymnu” Jana Kochanowskiego i reakcji przysłuchującego się Mikołaja Reja, oglądał pogrzeb wybitnego reformatora religijnego Jana Łaskiego i składania do krypty trumny Zofii Oleśnickiej, przyszywanej wnuczki króla Zygmunta Starego, widział przyjmowanych tu uroczyście prezydentów Rzeczpospolitej, modlącą się Karolinę Lanckorońską, jak również śpiewającą kolędy Violettę Villas. Z wysokości dekoracyjnej ambony – tej samej od blisko trzech stuleci, miewał kazania ks. Hugo Kołłątaj, tutejszy proboszcz. W monumentalnej dzwonnicy barokowej przed kościołem, która służyła również jako brama cmentarna, zawieszone są stare dzwony. Jeden z nich – gotycki, ufundował kardynał Zbigniew Oleśnicki. w tej chwili w budynku dawnego klasztoru swoją siedzibę mają Muzeum Regionalne i Pińczowskie Samorządowe Centrum Kultury.

Fot. Kościół parafialny i dawny klasztor paulinów.

Kościół i klasztor franciszkanów – reformatów na Mirowie. Budowlę wzniesiono w XVII i na pocz. XVIII w., a całość otoczono wysokim murem kamiennym. Klasztorny kościół pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny jest budowlą jednonawową. Wzniesiono go w stylu późnorenesansowym. Do nawy z obydwu stron dobudowane są kwadratowe kaplice przykryte kopułami z latarnią. Północna kaplica nosi wezwanie św. Jana Nepomucena, południowa Pana Jezusa. Na fasadzie zachodniej umieszczony jest herb fundatorów Jastrzębiec. Prezbiterium posiada sklepienie kolebkowe z lunetami. Barokowy ołtarz główny pochodzi z 2. poł. XVII w. Za ołtarzem znajduje się oratorium zakonne. Wyposażenie kościoła pochodzi z XVIII w. We wnętrzu świątyni — zwraca uwagę ołtarz główny oraz boczny z wizerunkiem Matki Bożej Mirowskiej, uchodzący za cudowny. Modlił się kiedyś przed nim dzielny żołnierz J. Ch. Pasek, autor znanych pamiętników, zaś A. Dygasiński opisał kościół w opowiadaniu „Beldonek”. W miejscu praktycznie na co dzień nieosiągalnym, bo na iglicy wieży kościelnej znajduje się krzyż osadzony na metalowej bani zwanej bambułą. Są w niej istne skarby: cenne monety, i znaczki pocztowe, prasa, dokumenty i pisma odręczne, fotografie, wkładane tam przy okazji kolejnych konserwacji. W podziemiach świątyni spoczywa margrabia Stanisław Kazimierz Myszkowski, szósty ordynat, fundator klasztoru.

Fot. Kościół i klasztor franciszkanów – reformatów na Mirowie.

Renesansowa Kaplica Św. Anny stoi na wzgórzu dominującym od północy nad Pińczowem i zewsząd jest widoczna. Ufundował ją margrabia Zygmunt Gonzaga Myszkowski, aby w ten sposób uczcić i upamiętnić rok jubileuszowy 1600, ustanowiony przez papieża Klemensa VIII. Zaprojektował ją prawdopodobnie florentczyk Santi Gucci lub miał wpływ na jej plan. Gotową kaplicę poświęcił nuncjusz Claudio Rangoni, specjalnie na tę okazję zaproszony. Jest wymurowana na planie kwadratu, pokryta kopułą z latarnią, od frontu poprzedza ją analogiczna kruchta o trzech wejściach. Okna kaplicy, pierwotnie duże i okrągłe, w tej chwili są zamurowane. Wnętrze pozbawione jest prawie ozdób, wyjątek stanowią wiązki owocowo – kwiatowe na gzymsie pod kopułą. Budowlę otaczają od wschodu i północy rozmyte pozostałości fortyfikacji bastionowych z drugiej ćwierci XVII w. Stoją tu także kamienne figury św. Pawła, św. Michała Archanioła, zaś nieco na północ w polu, św. Floriana.

Fot. Kaplica św. Anny.

Synagoga Stara z przełomu XVI i XVII w., renesansowa, niegdyś centrum religijne żydowskiego miasta. Bardzo cenna ze względu na piękną polichromię przedsionka, którą wypełniają kwiaty, owoce, ptaki, zwierzęta i stwory fantastyczne, malowidła sali męskiej (przypuszczalnie najstarsze w bożnicach polskich) i zasługującą na uwagę kamieniarkę: portale drzwiowe, skarbona babińca i ołtarz w sali męskiej. Prace konserwatorskie odsłoniły na ścianach przedsionka bardzo liczne sgraffita, wyryte w przeszłych wiekach przez odwiedzających synagogę, głównie przybyszów choćby z odległych miejscowości. Teren wokół synagogi otacza nowy mur, a w jego wewnętrzną ścianę wbudowane są fragmenty nagrobków z żydowskich cmentarzy Pińczowa. Synagoga pozostaje pod opieką Muzeum Regionalnego, a w jej wnętrzach realizowane są koncerty muzyki klezmerskiej.

Fot. Synagoga Stara.

Renesansowy dom na Mirowie z przełomu XVI i XVII w., tradycyjnie nazwany drukarnią ariańską, chociaż mówi się też o niej, iż była zaledwie kamienicą wójtowską. Zbudowany przez kamieniarzy włoskich, ścianą frontową przypomina florencki pałac Strozzich, gdzie dekoracyjna faktura podkreśla materialność i siłę kamienia. W środku budynek ma kilka pomieszczeń: obszerną sień, trzy izby oraz piwnice. Z izb najciekawsza jest ta usytuowana najbliżej sieni. Jej ozdobę stanowi kolebkowo – krzyżowe sklepienie oraz para okien z wnękami ozdobionymi przyściennymi filarami. Według tradycji w budynku tym miała się mieścić drukarnia, czego jednak nie potwierdzają przeprowadzone badania. Mówi się też niekiedy, iż kamienica była domem wójta mirowskiego, o czym ma świadczyć jej dobre zachowanie. Istnieje też przypuszczenie jakoby dawnymi czasy znajdowała się tu łaźnia. w tej chwili budynek przeszedł gruntowny remont i pełni miejsce oddziału Muzeum Regionalnego w Pińczowie.