Starzenie się to naturalny etap życia, ale wciąż pełen wyzwań. Często seniorzy borykają się z samotnością, ograniczeniami ruchowymi, problemami zdrowotnymi czy trudnościami w utrzymaniu aktywności społecznej. Fundacja Via Salutis od lat działa na rzecz tego, by wiek dojrzały stał się czasem pełnym sensu, aktywności i satysfakcji, a nie tylko ograniczeń. Jak to robi? O tym w artykule.
Fundacja Via Salutis powstała po to, by wspierać osoby starsze w utrzymaniu dobrego samopoczucia psychicznego, fizycznego i społecznego oraz by pomóc im zachować aktywność i euforia życia. Ale równie mocno dba o to, by całe społeczeństwo nauczyło się patrzeć na starość inaczej. Nie przez pryzmat słabości, ale przez doświadczenie, potencjał i mądrość.
Fundacja Via Salutis działa z przekonaniem, iż dobrostan seniora nie jest luksusem, ale prawem. Każdy człowiek zasługuje na to, by w jesieni życia czuć się potrzebny, widziany i doceniony, dlatego wszystkie jej działania mają jeden wspólny mianownik: przywracają sens, energię i sprawczość. Wychodzi z założenia, iż choć starzenie się jest nieuniknione, to jednak w jaki sposób się starzejemy w dużej mierze zależy od nas. Fundacja Via Salutis pokazuje, iż można robić to z uśmiechem, wśród ludzi, z otwartością i godnością. I iż naprawdę warto się do tego przygotować – nie jutro, ale już dziś.
Seniorzy pod parasolem działań dobrostanowych
Na co dzień Via Salutis organizuje warsztaty, spotkania i programy, które pomagają seniorom czuć się potrzebnymi i sprawczymi. To nie są zwykłe zajęcia – to przestrzeń, w której ktoś odkrywa pasję do rękodzieła, a ktoś inny – po latach ciszy – zaczyna znów wierzyć, iż jego historia jest warta opowiedzenia. Fundacja udowadnia, iż ruch to nie tylko gimnastyka, ale sposób na zachowanie wewnętrznej energii, śmiech to lekarstwo, a kontakt z naturą potrafi ukoić bardziej niż niejeden lek.
Ważnym filarem działalności fundacji jest Mobilna Poradnia Psychogerontologiczna – projekt wyjątkowy, bo wychodzi naprzeciw tym, którzy nie zawsze mogą przyjść po pomoc. Specjalistki z Fundacji odwiedzają seniorów w mniejszych miastach, rozmawiają z nimi o emocjach, relacjach, samotności, ale też o tym, jak radzić sobie ze zmianami, które przynosi wiek. To pomoc, która nie ocenia, nie narzuca – po prostu towarzyszy.
Narzędzia dla edukatorów senioralnych
Fundacja Via Salutis dba nie tylko o seniorów, ale także o tych, którzy z nimi pracują. Szkoląc edukatorów, terapeutów i animatorów, uczy jak lepiej rozumieć potrzeby osób starszych, jak z nimi rozmawiać i jak wspólnie tworzyć działania, które mają sens. Właśnie z takiej idei powstała autorska metoda DraBiNa – oparta na dramie, biografii i narracji – która pozwala seniorom odzyskać głos i poczucie tożsamości poprzez opowieść o własnym życiu.
Z kolei projekt „wzMOCnieni” to autorska inicjatywa Fundacji Via Salutis, stworzona z myślą o seniorach i edukatorach. Powstała ona jako odpowiedź na skutki pandemii – poczucie izolacji, spadek motywacji i energii życiowej. Jej celem jest odbudowanie dobrostanu, sprawczości i euforii życia.
Zespół ekspertek Fundacji – dr Joanna Wawrzyniak, Agnieszka Buśk i Alicja Przepiórska-Ułaszewska – opracował program, który łączy wiedzę z psychologii, pracy z ciałem i narracją biograficzną. Uczestnicy uczą się, jak radzić sobie ze stresem, wyrażać emocje, regenerować się i stawiać zdrowe granice – czyli jak odzyskać równowagę po trudnym czasie.
Program obejmuje praktyczny kurs dla seniorów „Bilet do dobrostanu”, warsztaty metodyczne dla edukatorów oraz zestaw narzędzi wspierających pracę – w tym podręcznik „Wzmacniacz dobrostanu”, Karty dobrostanu i bank dobrych praktyk. W pracy z seniorami to właśnie gotowe narzędzia przygotowane na wysokim poziomie są na wagę złota!
Via Salutis zmienia oblicze starzenia
Jednym z ciekawszych kierunków działań Via Salutis jest projekt „Edukacja do starości”. W ramach pilotażowego programu powstał autorski program edukacji do starości, który odpowiada na potrzeby młodzieży, nauczycieli i wyzwania związane ze starzejącym się społeczeństwem. W tym roku miały miejsce pierwsze warsztaty metodyczne dla nauczycieli, podczas których uczestnicy poznali narzędzia i scenariusze do pracy w obszarze edukacji do starości. Warsztaty miały charakter aktywny – uczestnicy weszli w rolę osoby starszej, korzystając z symulatora starości.
W ramach fundacji postał również Think Tank 4 Age – przestrzeń, w której spotykają się eksperci, praktycy i pasjonaci tematu starzenia się. Wymieniają się wiedzą, badają zjawiska, szukają nowych rozwiązań dla polityki senioralnej i opiekuńczej. To laboratorium pomysłów, które ma realny wpływ na to, jak Polska będzie postrzegać seniorów – nie jak o grupę wymagającej opieki, ale jak o pełnoprawnych uczestników życia społecznego.
Warto dodać, iż Fundacja Via Salutis od 3 lat współtworzy ofertę Uniwersytetu Ludowego Memento Vitae w Rytwianach, którego misją jest wspieranie dorosłych w rozwoju osobistym, społecznym i duchowym. Sztandarową propozycją Uniwersytetu jest kurs „W zdrowym ciele – zdrowy duch”, w którym uczestnicy uczą się, jak uspokoić swój układ nerwowy i przywrócić wewnętrzną równowagę. Wykorzystywane metody mają swoje źródła w naturze i w pracy z ciałem. Program obejmuje kąpiele leśne (shinrin yoku), hortiterapię, pracę z ruchem i tańcem, kinezjologię edukacyjną, ćwiczenia oddechowe, terapię dźwiękiem i śmiechoterapię.
Szczególnym projektem realizowanym w ramach Uniwersytetu Ludowego jest „Kurs na Seniora”. Wbrew nazwie, nie jest on przeznaczony dla osób starszych, ale dla tych, którzy pracują lub przygotowują się do pracy z seniorami. Uczestnicy uczą się, jak towarzyszyć seniorom w codziennych trudnościach, jak wzmacniać ich sprawność i zachęcać do aktywności społecznej.
Międzynarodowe działania fundacji
Fundacja Via Salutis od lat udowadnia, iż edukacja dorosłych nie zna granic – dosłownie i w przenośni. W ramach programu Erasmus+ – mobilność edukacyjna osób dorosłych uczących się zrealizowano już trzy wyjątkowe wyjazdy z seniorami, które połączyły naukę, rozwój i międzykulturowe spotkania.
Pierwsza mobilność odbyła się w marcu – do Rzymu we Włoszech, kolejna do Norwegii, a trzecia – w czerwcu – na Litwę, do Wilna i Niemenczyna. Choć niektórzy mogliby pomyśleć, iż to po prostu wycieczki, w rzeczywistości są to intensywne programy edukacyjne, w ramach których uczestnicy rozwijają kompetencje językowe, międzykulturowe, cyfrowe, ekologiczne, historyczne i obywatelskie. Fundacja wysłała już prawie 30 uczestników, a niedługo wyruszą kolejne grupy.
Z programu Erasmus+ korzysta nie tylko społeczność uczących się dorosłych, ale także kadra Fundacji Via Salutis – trenerzy, edukatorzy i eksperci, którzy współtworzą jej ofertę. W ramach tzw. job shadowingów, czyli obserwacji pracy partnerskich instytucji, przedstawiciele Fundacji zdobywają doświadczenia i inspiracje w innych krajach. W tym roku uczestniczyli w mobilnościach m.in. na Litwie, gdzie przyglądali się działalności Uniwersytetu Trzeciego Wieku, we Włoszech, poznając pracę organizacji pozarządowej działającej w obszarze kultury i aktywizacji społecznej, oraz w Czechach, w Ogrodzie Botanicznym w Pradze, gdzie zgłębiali temat tzw. zielonych terapii i edukacji ekologicznej.
Wszystko to, co poznają za granicą, włączają później w swoją codzienną pracę – wzbogacając programy edukacyjne Fundacji o nowe idee, metody i dobre praktyki. Dzięki temu Via Salutis tworzy ofertę, która łączy lokalne doświadczenie z europejską perspektywą, a edukacja dorosłych nabiera wymiaru naprawdę międzynarodowego.
Jednym z przykładów łączenia doświadczenia różnych państw i kultur jest projekt „Story Sharing / Dzielenie się historiami wspiera zmiany społeczne”, prowadzony wspólnie z islandzkim partnerem ALO ISLAND. To inicjatywa, która pokazuje, jak ogromną moc ma opowiadanie historii – nie tylko w budowaniu więzi, ale także w przeciwdziałaniu wykluczeniu i wzmacnianiu zaangażowania społecznego dorosłych, w tym seniorów oraz osób zagrożonych marginalizacją. W ramach projektu powstał Narzedziownik, zawierający praktyczne wskazówki dla edukatorów i uczestników indywidualnych – jak dzielić się własnymi doświadczeniami, rozwijać pewność siebie i umiejętność komunikacji. „Story Sharing” udowadnia, iż wspólne opowiadanie historii może stać się potężnym narzędziem zmiany społecznej, empatii i budowania wspólnoty ponad granicami.
Fenomen działań Fundacji Via Salutis
Trzeba podkreślić, iż każda inicjatywa Fundacji Via Salutis jest ogromnie wartościowa, bo wyrasta z autentycznej troski o człowieka. Tutaj nie ma miejsca na szablony i gotowe rozwiązania – jest za to uważność, empatia i indywidualne podejście do każdego seniora. To właśnie dlatego uczestnicy projektów nie tylko zdobywają nowe umiejętności, ale przede wszystkim odzyskują euforia życia, poczucie sensu i sprawczości.
Fundacja potrafi dotrzeć tam, gdzie inni często nie docierają – dzięki mobilnej formie działań i bliskiemu, ludzkiemu kontaktowi. To nie tylko warsztaty czy konsultacje, ale spotkania, które zmieniają codzienność. Seniorzy zauważają, iż stają się bardziej pewni siebie, chętniej wychodzą z domu, angażują się w życie lokalne, a ich kondycja – zarówno fizyczna, jak i psychiczna – wyraźnie się poprawia. Właśnie w tym tkwi siła Via Salutis: w przywracaniu ludziom energii, wiary w siebie i poczucia, iż na każdym etapie życia można być ważnym i potrzebnym.
Barbara Górnicka-Naszkiewicz
Sfinansowano ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego z Rządowego Programu Rozwoju Organizacji Obywatelskich PROO na lata 2018-2030.
