Przysiółek Czerwona to część wsi Gronowice, położona na północnym skraju województwa opolskiego, w pobliżu Stobrawskiego Parku Krajobrazowego. Miejsce wyróżnia się niezwykłym układem przestrzennym, ponieważ domy ustawione są w kręgu wokół centralnego gospodarstwa, a całość otaczają pola. Do dziś zachowała swój unikalny, koncentryczny charakter, który przyciąga fotografów, miłośników dronów i fanów polskich krajobrazów.
REKLAMA
Zobacz wideo Słupsk. Jedno z ciekawszych miast Pomorza. Co zobaczyć?
Przysiółek Czerwona. Wyjątkowa historia i niezwykłe początki osady
Choć Czerwona wygląda jak średniowieczna okolnica, jej korzenie sięgają końca XVIII wieku. Osada została założona w 1791 roku przez ministra Śląska i Prus Południowych, Karla Georga Heinricha von Hoyma, w ramach kolonizacji fryderycjańskiej - programu osadniczego realizowanego przez króla Prus Fryderyka II. Pierwotnie nosiła nazwę Marienau, a jej pierwszymi mieszkańcami było 17 rodzin przesiedlonych z Saksonii.
Układ wsi zaplanowano w formie koncentrycznej, z centralnym gospodarstwem otoczonym przez domostwa i pola, co miało sprzyjać organizacji życia społecznego i gospodarczego. Pomimo upływu ponad dwóch stuleci zachowała swoją pierwotną formę, dzięki czemu dziś jest nie tylko ciekawostką architektoniczną, ale także przykładem historycznych procesów osadniczych.
Okrągła wieś. Przykłady podobnych miejsc w Polsce i Europie
Podobne układy przestrzenne można znaleźć w Jamnie i Łabuszu, dawnych wsiach rybackich, dziś w okolicach Koszalina, które zachowały koncentryczny układ zabudowań wokół centralnego placu. W Wielkopolsce warto wspomnieć o Chorzewie, a w województwie lubuskim o wsi Łąkie, gdzie domy również tworzą zamknięty pierścień. Poza Polską, takie miejsca występują m.in. w Czechach, jak miejscowość Bysicky, oraz w Rumunii, gdzie podobne formy osadnictwa były stosowane w regionach górskich.
