Retinol, znany jako złoty standard w pielęgnacji skóry, już niedługo może zniknąć z wielu kosmetyków dostępnych na rynku Unii Europejskiej. Komisja Europejska wprowadziła bowiem nowe przepisy ograniczające maksymalne stężenia tej substancji w produktach kosmetycznych. Dla milionów konsumentów oznacza to rewolucję w codziennej rutynie pielęgnacyjnej i konieczność szukania bezpiecznych alternatyw.
Nowe przepisy: co dokładnie oznacza zakaz retinolu w UE?
3 kwietnia 2024 roku Komisja Europejska przyjęła Rozporządzenie (UE) 2024/996, które znacząco ogranicza stężenia trzech składników aktywnych w kosmetykach: retinolu, retinyl acetate i retinyl palmitate. Choć nie wprowadza się całkowitego zakazu stosowania tych składników, od 1 listopada 2025 roku żaden produkt kosmetyczny zawierający wyższe niż dopuszczalne stężenia nie będzie mógł być legalnie wprowadzany do obrotu na terenie Unii Europejskiej. Produkty spełniające normy będą musiały dodatkowo zawierać ostrzeżenie: „Zawiera witaminę A. Przed użyciem należy uwzględnić jej dzienne pobranie.”
Od 1 maja 2027 roku zacznie obowiązywać całkowity zakaz udostępniania takich produktów — oznacza to, iż zarówno sprzedaż detaliczna, jak i użycie w gabinetach kosmetycznych stanie się nielegalne. Nowe limity to maksymalnie 0,3 proc. równoważnika retinolu (RE) w kosmetykach do twarzy, szyi i dekoltu oraz 0,05 proc. RE w kosmetykach do ciała. Przepisy nie obejmują retinalu (retinaldehydu) ani hydroksypinakolonu retinoate (HPR).
Dlaczego Unia Europejska zdecydowała się ograniczyć retinoidy?
Powodem wprowadzenia ograniczeń nie jest szkodliwość samego retinolu, ale ryzyko związane z jego kumulacją w organizmie. Jak wyjaśnia Komisja Europejska, przy nadmiernym narażeniu na witaminę A — pochodzącą z kosmetyków, suplementów i diety — u niektórych konsumentów może dojść do przekroczenia bezpiecznych wartości dziennego spożycia. Szczególnie narażone są kobiety w ciąży, ponieważ nadmiar retinoidów może prowadzić do wad rozwojowych płodu.
Komitet Naukowy ds. Bezpieczeństwa Konsumentów (SCCS) i Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) ostrzegają, iż witamina A, rozpuszczalna w tłuszczach, nie jest usuwana z organizmu tak łatwo jak witaminy rozpuszczalne w wodzie, ale kumuluje się w wątrobie. To właśnie ta kumulacja prowadzi do ryzyka hepatotoksyczności i zaburzeń neurologicznych.
Harmonogram zmian: od kiedy obowiązuje zakaz?
Rozporządzenie wprowadza dwa najważniejsze terminy:
- 1 listopada 2025 roku – od tej daty nie wolno będzie wprowadzać na rynek UE produktów z przekroczonymi stężeniami,
- 1 maja 2027 roku – następuje całkowity zakaz udostępniania takich produktów na rynku.
Do tego czasu możliwa pozostało sprzedaż istniejących zapasów, jednak eksperci ostrzegają przed ich magazynowaniem. Retinol po otwarciu ma okres przydatności do 6–12 miesięcy, po czym traci swoje adekwatności.
Alternatywy dla retinolu i przyszłość pielęgnacji
Choć zmiany wywołały poruszenie wśród użytkowników retinoidów, eksperci podkreślają, iż nie oznaczają one końca skutecznej pielęgnacji. Zamiast wysokich stężeń, producenci stawiają na łagodniejsze, ale skuteczne formuły. Wzrośnie znaczenie składników takich jak:
- retinal (retinaldehyd) – silniejszy niż retinol, ale lepiej tolerowany, nieobjęty nowymi regulacjami;
- bakuchiol – roślinna alternatywa retinolu;
- niacynamid – witamina B3 poprawiająca koloryt skóry;
- peptydy – stymulujące produkcję kolagenu;
- HPR (hydroksypinakolono retinoate) – nowoczesny ester retinolu nieobjęty regulacją.
Kosmetolodzy przewidują również popularyzację metod warstwowej pielęgnacji (layering), gdzie skuteczność uzyskuje się przez łączenie składników i ich stopniowe działanie, a nie jedynie wysokie stężenia jednego składnika.
