Państwa UE mają w poniedziałek (8 września) omówić koncepcję „bezpiecznego państwa trzeciego”, aby dać stolicom większą elastyczność w odsyłaniu osób ubiegających się o azyl za granicę – wynika z nowego tekstu kompromisowego, do którego dotarł Euractiv.
Koncepcja „bezpiecznego państwa trzeciego” pozwala rządom uznać wnioski o azyl za niedopuszczalne, jeżeli ochrona emigranta jest dostępna gdzie indziej. Oznacza to, iż ubiegający się o azyl mogą zostać odesłani do tzw. bezpiecznego państwa trzeciego poza UE, bez indywidualnego rozpatrywania ich spraw. w tej chwili prawo unijne wymaga istnienia „powiązania” azylanta z danym państwem.
Bruksela już w maju zaproponowała złagodzenie tego wymogu, tak aby zasada powiązania migranta z bezpiecznym państwem trzecim nie była już obowiązkowa. Ta zmiana umożliwia odesłanie do państw tranzytowych – a choćby takich, do których migrant nigdy nie wjechał – pod warunkiem, iż istnieje odpowiednia umowa dwustronna.
Najnowszy kompromis Rady, w tej chwili rozważany przez państwa członkowskie, idzie jeszcze dalej, poszerzając definicję tego, co może być uznane za „powiązanie”.
Dokument wskazuje, iż za więzi kwalifikujące się mogą zostać uznane: członkowie rodziny, wcześniejszy pobyt lub osiedlenie się, powiązania językowe bądź kulturowe, a także bardziej ogólnie „inne podobne więzi”, co pozostawia szerokie pole do interpretacji.
Doprecyzowano również pojęcie tranzytu, obejmujące sytuacje, w których wnioskodawca przeszedł przez strefę tranzytową, miał możliwość ubiegania się o ochronę na granicy albo wjechał do UE bezpośrednio po pobycie w państwie trzecim.
Kompromisowy tekst zmienia też zasady dotyczące małoletnich bez opieki. Choć propozycja z maja wykluczała ich z transferów na mocy porozumień o bezpiecznych państwach trzecich, nowa wersja otwiera wąską furtkę: dzieci mogłyby być przenoszone, jeżeli – i tylko jeżeli – jest to zgodne z prawem międzynarodowym oraz ogólnymi zasadami prawa UE.
Dokument przyznaje, iż takie przypadki będą rzadkie, ale sygnalizuje, iż ogólne zakazy na poziomie unijnym nie powinny wykraczać poza to, czego wyraźnie zabrania prawo międzynarodowe.
W nowym pakcie tranzytowym
Koncepcja „bezpiecznego państwa trzeciego” została już zrewidowana w ramach nowego Paktu o migracji i azylu, przyjętego w maju 2024 r., który jest w tej chwili w fazie wdrażania i zacznie obowiązywać od lata 2026 r.
Reforma znacząco poszerzyła zakres stosowania tej zasady, umożliwiając uznanie za bezpieczne także państw, które nie podpisały Konwencji genewskiej z 1951 r. dotyczącej statusu uchodźców.
Doprecyzowano również, iż więzi rodzinne lub wcześniejszy pobyt w państwie trzecim mogą stanowić wystarczające powiązanie, a państwom członkowskim przyznano możliwość uznania danego kraju za bezpieczny tylko na części jego terytorium lub w odniesieniu do określonych kategorii osób.
W ramach szerszej reformy polityki migracyjnej Komisja przedstawiła także projekt nowego rozporządzenia powrotowego oraz nową listę bezpiecznych państw pochodzenia – oba dokumenty są przez cały czas negocjowane w Radzie.
