Przelewy za pizzę, składki na prezenty urodzinowe, bilety na koncert – błyskawiczne płatności Blikiem stały się codziennością. Problem w tym, iż cykliczne przelewy do tych samych osób to dla fiskusa potencjalny sygnał: darowizna wymagająca zapłaty podatku. A limit dla znajomych wynosi tylko 5 733 zł przez 5 lat.
Fot. Shutterstock / Warszawa w Pigułce
Kawa z przyjaciółmi raz w tygodniu po 20 zł. Składka na wspólny wyjazd 500 zł. Zwrot za koncert 300 zł. Takie małe kwoty w Bliku to codzienność – wysyłamy je bez zastanowienia. Problem zaczyna się, gdy urząd skarbowy spojrzy na historię przelewów między tobą a tą samą osobą z ostatnich pięciu lat.
Jeśli suma przekroczy 5 733 zł i nie będziesz w stanie wyjaśnić, iż to nie darowizna, tylko zwykłe rozliczenia – czeka cię podatek 12% od nadwyżki. W najgorszym scenariuszu może to być kilka tysięcy złotych.
Trzy grupy podatkowe – dla znajomych najmniej korzystna
Polski system podatkowy dzieli darowizny na trzy grupy w zależności od stopnia pokrewieństwa. W 2025 roku wynoszą: 36 120 zł dla najbliższej rodziny (rodzice, dzieci, rodzeństwo, małżonek), 27 090 zł dla dalszej rodziny (ciotki, wujkowie) i tylko 5 733 zł dla osób niespokrewnionych.
Ta ostatnia kategoria to pułapka dla znajomych. Gdy w grę wchodzą relacje między przyjaciółmi, łatwo przekroczyć ustaloną kwotę, szczególnie iż dotyczy ona okresu 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Oznacza to, iż urząd może sięgnąć wstecz i zsumować wszystkie przelewy z ostatnich pięciu lat.
Jeśli przyjaciel przesyłał ci regularnie po 200 zł miesięcznie przez trzy lata „na benzynę” albo „na składki” – to już 7 200 zł. Przekroczyłeś limit o 1 467 zł. Podatek 12% od nadwyżki to 176 zł, ale do tego dochodzą formalności, możliwe odsetki za zwłokę i stres związany z wyjaśnieniami w urzędzie.
Kiedy przelew Blikiem staje się darowizną w oczach fiskusa
Kluczowa jest przyczyna przelewu. jeżeli ktoś przesyła ci pieniądze bez żadnego uzasadnienia – na przykład z tytułem „na nowy telefon” – to z perspektywy skarbówki może być darowizna od osoby niespokrewnionej. Od nadwyżki ponad kwotę wolną, do wartości 11 833 zł, trzeba zapłacić podatek według stawki 12% w III grupie podatkowej.
Szczególnie podejrzane dla urzędników są przelewy:
- cykliczne, na stałe kwoty, do tej samej osoby,
- bez konkretnego uzasadnienia w tytule,
- wysyłane regularnie w określonych odstępach czasu,
- oznaczone ogólnikowymi tytułami typu „darowizna”, „prezent”, „pomoc”.
Nawet jeżeli w rzeczywistości to były zwykłe rozliczenia za wspólne zakupy czy wyjścia, brak odpowiedniej dokumentacji może sprawić, iż urząd uzna je za darowizny podlegające opodatkowaniu.
Jak rozliczać przelewy między znajomymi, żeby uniknąć problemów
Podstawowa zasada: każdy przelew powinien mieć jasny, konkretny tytuł. Zamiast „za wczoraj” napisz „zwrot za bilety do kina 15.10”. Zamiast „składka” – „opłata za wynajem sali 20.11”. Dokumentowanie transakcji to najlepsza ochrona na wypadek ewentualnej kontroli skarbowej.
Jeśli regularnie rozliczacie się w grupie znajomych – na przykład za wspólne obiady, bilety czy wyjazdy – warto prowadzić prostą ewidencję. Może to być zwykły arkusz w Excelu albo notatki w telefonie, gdzie zapiszecie kto, komu, kiedy i za co przekazał pieniądze. W razie pytań z urzędu będziesz mieć czym się bronić.
Szczególnie ważne jest to przy większych kwotach. jeżeli organizujesz wyjazd grupowy i zbierasz od znajomych po 2 000 zł na pokoje i wyżywienie, zadbaj o to, żeby w tytułach przelewów było jasno napisane: „składka na wyjazd Zakopane 01-05.03”. Do tego zachowaj potwierdzenia opłacenia hotelu i innych kosztów.
Co to oznacza dla ciebie
Jeśli regularnie rozliczasz się z tymi samymi znajomymi, sprawdź historię przelewów z ostatnich pięciu lat. W bankowości internetowej możesz filtrować transakcje według odbiorcy – wystarczy wybrać konkretną osobę i zsumować kwoty. jeżeli zbliżasz się do limitu 5 733 zł, zacznij dokumentować każdy przelew szczegółowymi tytułami.
Pamiętaj, iż limit dotyczy sumy wszystkich transakcji od jednej osoby w ciągu pięciu lat. jeżeli w 2021 przyjaciel przesłał ci 2 000 zł, w 2023 kolejne 2 500 zł, a teraz w 2025 przesyła 1 500 zł – łącznie 6 000 zł. Przekroczyłeś limit o 267 zł i teoretycznie powinieneś zgłosić to do urzędu skarbowego oraz zapłacić 12% podatku od tej nadwyżki, czyli 32 zł.
W praktyce urząd skarbowy nie monitoruje każdego przelewu w czasie rzeczywistym. Jednak jeżeli trafisz na kontrolę z innego powodu – na przykład prowadzisz działalność gospodarczą albo składasz wniosek o kredyt – urzędnicy mogą przeanalizować twoje konto i zauważyć nietypowe wpływy.
Pożyczki od znajomych wymagają formalności
Jeśli przyjaciel pożycza ci większą kwotę – na przykład 10 000 zł na remont mieszkania – musisz zawrzeć umowę pożyczki na piśmie i zgłosić ją do urzędu skarbowego. Bez odpowiedniej dokumentacji taka wpłata może zostać zakwalifikowana jako darowizna podlegająca opodatkowaniu.
Umowa pożyczki powinna zawierać: kwotę pożyczki, termin zwrotu, informację czy pożyczka jest oprocentowana, dane obu stron oraz ich podpisy. Taką umowę trzeba zgłosić do urzędu skarbowego w ciągu miesiąca od jej zawarcia, składając formularz SD-Z2.
Jeśli tego nie zrobisz, a urząd stwierdzi, iż otrzymałeś pieniądze od znajomego, może uznać to za darowiznę. Od kwoty przekraczającej 5 733 zł zapłacisz 12% podatku, a w przypadku większych sum – choćby 16% lub 20%. Do tego mogą dojść odsetki za zwłokę.
Płatności Blikiem nie wpływają na rozliczenie PIT
Warto wiedzieć, iż sama metoda dokonywania transakcji nie ma wpływu na roczne rozliczenie podatkowe. W kontekście rozliczenia PIT ważne jest jedynie, czy dany wydatek można odliczyć od podatku – na przykład ulga rehabilitacyjna, internetowa czy darowizna na cele charytatywne – i czy posiadasz dowód zapłaty.
Transakcje Blikiem są widoczne w historii konta bankowego, więc stanowią pełnoprawny dowód zapłaty. Blik to wręcz zalecana forma płatności, na przykład przy opłacaniu podatku dochodowego za pośrednictwem platformy e-Deklaracje lub strony podatki.gov.pl.
Problem pojawia się tylko wtedy, gdy regularnie otrzymujesz wpłaty od tych samych osób bez jasnego uzasadnienia. Wtedy urząd może zakwalifikować je jako darowizny wymagające opodatkowania.
Przykład z życia – kiedy zwykłe rozliczenia stają się darowizną
Ania i Kasia są przyjaciółkami od lat. Spotykają się regularnie na obiadach, do kina, na koncerty. Zawsze rozliczają się Blikiem – jedna płaci, druga zwraca połowę. Przez pięć lat Kasia przesłała Ani łącznie około 8 000 zł w małych kwotach po 50-200 zł.
Ania trafiła na kontrolę skarbową z innego powodu – składała wniosek o dofinansowanie do remontu domu. Urzędnicy przeanalizowali jej konto i zauważyli regularne wpłaty od Kasi. Zażądali wyjaśnienia.
Na szczęście Ania zachowywała szczegółowe tytuły przelewów: „zwrot za kino 15.03”, „połowa rachunku w restauracji 22.04”, „bilety na koncert 10.06”. Mogła udowodnić, iż to były zwykłe rozliczenia między przyjaciółkami, a nie darowizny. Gdyby tytuły brzmiały ogólnie – „za wczoraj” albo „składka” – miałaby poważny problem.
Kiedy musisz zgłosić darowiznę do urzędu
Jeśli suma darowizn od jednej osoby w ciągu pięciu lat przekroczy 5 733 zł, masz obowiązek zgłoszenia tego faktu do urzędu skarbowego w ciągu miesiąca. Należy wypełnić formularz SD-Z2 i zapłacić podatek od nadwyżki.
Stawki podatkowe dla III grupy w 2025 roku są progresywne:
- do 11 833 zł nadwyżki: 12%,
- od 11 833 zł do 23 665 zł: 1 420 zł plus 16% od nadwyżki ponad 11 833 zł,
- powyżej 23 665 zł: 3 313,20 zł plus 20% od nadwyżki ponad 23 665 zł.
Przykład: otrzymałeś od znajomego łącznie 10 000 zł w ciągu pięciu lat. Kwota wolna to 5 733 zł, więc nadwyżka wynosi 4 267 zł. Podatek: 12% z 4 267 zł = 512 zł. Do tego musisz złożyć formularz w urzędzie w ciągu miesiąca od dnia przekroczenia limitu.
Praktyczne porady – jak zabezpieczyć się przed problemami
Prowadź prostą ewidencję większych przelewów między znajomymi. Może to być arkusz z kolumnami: data, kwota, od kogo/do kogo, za co. Dzięki temu w razie pytań z urzędu będziesz mieć wszystko pod ręką.
Używaj konkretnych tytułów przelewów. Zamiast „składka” napisz „opłata za wynajem busa na wyjazd 15-17.05”. Zamiast „zwrot” – „zwrot za bilety LOT do Barcelony, rezerwacja AB123”.
Zachowuj potwierdzenia wydatków, na które się składacie. jeżeli zbierasz od znajomych pieniądze na wspólny prezent urodzinowy za 2 000 zł, zachowaj paragon lub fakturę z zakupu tego prezentu. W razie kontroli udowodnisz, iż to nie były darowizny dla ciebie, tylko wspólna składka na prezent dla kogoś innego.
Jeśli pożyczasz znajomemu większą kwotę, zawsze zrób to pisemnie. Umowa pożyczki chroni obie strony – i tego kto daje pieniądze, i tego kto je otrzymuje. Bez umowy urząd może uznać wpłatę za darowiznę i nałożyć podatek.
Regularnie sprawdzaj historię przelewów z konkretnymi osobami. jeżeli zbliżasz się do limitu 5 733 zł w pięcioletnim okresie, zastanów się czy nie lepiej przez jakiś czas rozliczać się gotówką lub czy jeden z was nie powinien zacząć płacić za wspólne wydatki częściej.
