15 sierpnia to jeden z najważniejszych dni w kalendarzu katolickim w Polsce – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny. W tym roku święto to przypada w piątek, co rodzi wątpliwości wśród wiernych, czy w tym dniu obowiązuje wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych. W tym artykule postaramy się wyjaśnić zasady dotyczące wstrzemięźliwości w Kościele katolickim i odpowiedzieć na to pytanie.
Wstrzemięźliwość w Kościele katolickim
Wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych jest praktyką pokutną, która polega na powstrzymaniu się od spożywania mięsa oraz potraw mięsnych w określone dni. Najczęściej dotyczy to piątków w ciągu roku, z wyjątkiem uroczystości liturgicznych, a także Środy Popielcowej i Wielkiego Piątku, kiedy obowiązuje również post ścisły. Zasada ta obejmuje wszystkich wiernych, którzy ukończyli 14. rok życia, i ma na celu przypomnienie o duchowym wymiarze wyrzeczenia oraz zbliżenie do Boga poprzez rezygnację z pewnych przyjemności.
Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny
Uroczystość Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, obchodzona 15 sierpnia, jest jednym z najważniejszych świąt maryjnych i należy do tzw. świąt nakazanych. W tym dniu wierni mają obowiązek uczestniczyć w mszy świętej, a jego podniosły charakter sprawia, iż praktyki pokutne ustępują miejsca radosnemu świętowaniu. Zgodnie z prawem kanonicznym, uroczystości liturgiczne znoszą obowiązek wstrzemięźliwości od mięsa, dlatego jeżeli 15 sierpnia przypada w piątek, post piątkowy automatycznie przestaje obowiązywać, bez konieczności uzyskiwania dyspensy.
Inne dni, w które wstrzemięźliwość nie obowiązuje
Zasada ta odnosi się do wszystkich uroczystości w kalendarzu liturgicznym. Oznacza to, iż również w sytuacji, gdy np. Boże Narodzenie, Wszystkich Świętych czy uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa wypada w piątek, wierni mogą spożywać mięso, ponieważ euforia i wyjątkowa ranga święta przewyższają pokutny charakter tego dnia. Inne dni, w które, choćby jeżeli wypadają w piątek, wstrzemięźliwość od potraw mięsnych nie obowiązuje, to:
* Dyspensy od wstrzemięźliwości od potraw mięsnych może również udzielić biskup diecezjalny, jeżeli uzna, iż wymaga tego dobro duchowe wiernych lub szczególne okoliczności. Najczęściej dotyczy to dni następujących po ważnych uroczystościach kościelnych, długich weekendów czy okresów sprzyjających spotkaniom rodzinnym.
* Warunkiem skorzystania z takiej dyspensy jest zwykle zastąpienie postu inną formą pokuty, modlitwy lub uczynkiem miłosierdzia, np. odmówieniem różańca, uczestnictwem we mszy świętej czy pomocą osobom potrzebującym.
Wyjątki od wstrzemięźliwości
Z obowiązku powstrzymywania się od jedzenia mięsa zwolnione są:
* Osoby poniżej 14. roku życia,
* Osoby chore oraz seniorzy, jeżeli eliminacja mięsa mogłaby pogorszyć ich stan zdrowia,
* Osoby, które znajdują się w okolicznościach uniemożliwiających wybór posiłków bezmięsnych, np. w czasie podróży lub pobytu w placówkach z ograniczonym jadłospisem.
Według danych z 2022 roku, około 70% Polaków deklaruje uczestnictwo w mszy świętej w dniu Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny (źródło: Centrum Badań Opinii Społecznej). Podobnie, około 60% Polaków uważa, iż wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych jest istotną praktyką pokutną (źródło: Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego).
W Polsce wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych jest stosunkowo popularna, zwłaszcza wśród osób starszych i mieszkańców wsi. Około 40% Polaków deklaruje, iż stosuje wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych w piątki (źródło: Główny Urząd Statystyczny).
Warto zauważyć, iż wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych nie jest tylko praktyką pokutną, ale także szansą na promocję zdrowego trybu życia i ochronę środowiska. Zgodnie z danymi Organizacji Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa, spożycie mięsa jest jednym z głównych czynników przyczyniających się do zmian klimatycznych i degradacji środowiska.
Wśród Polaków, którzy stosują wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych, około 70% deklaruje, iż jest to dla nich sposób na zbliżenie się do Boga i przypomnienie o duchowym wymiarze wyrzeczenia (źródło: Katolicki Uniwersytet Lubelski). Podobnie, około 60% Polaków uważa, iż wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych jest ważnym elementem tożsamości katolickiej (źródło: Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego).
