W dniu 12 sierpnia 2026 roku, niebo nad Europą stanie się areną jednego z najpiękniejszych zjawisk astronomicznych – całkowitego zaćmienia Słońca. To wydarzenie już teraz ekscytuje miłośników kosmosu, bo będzie to pierwsze pełne zaćmienie widoczne na naszym kontynencie od 1999 roku. W niektórych krajach Europy będzie można podziwiać pełne, spektakularne przesłonięcie tarczy słonecznej przez Księżyc. Ale czy w Polsce również zobaczymy całkowite zaćmienie Słońca?
Całkowite zaćmienie Słońca w 2026 roku przypadnie na 12 sierpnia i na stałe zapisze się w kalendarzu niezwykłych zjawisk astronomicznych. To właśnie tego dnia zobaczymy najbliższe całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Europie. Cień Księżyca przejdzie przez północną Rosję, Grenlandię i Islandię, a późnym popołudniem dotrze również do Hiszpanii. Właśnie w tych krajach znajdzie się pas całkowitości, gdzie tarcza Słońca zostanie zasłonięta całkowicie. Niestety, Polska będzie mogła podziwiać jedynie głębokie zaćmienie, ale bardzo imponujące. W momencie maksymalnym tarcza Słońca zostanie zakryta choćby w 85%, a zjawisko zajdzie już w fazie zaćmienia.
Czas trwania zaćmienia Słońca zależy od miejsca, w którym się znajdujemy oraz od tego, czy obserwujemy zaćmienie całkowite, czy częściowe. W 2026 roku całkowite zaćmienie potrwa od kilku minut do ponad 2 minut w pasie największej całkowitości, czyli w Islandii i Hiszpanii. Właśnie tyle czasu tarcza Księżyca całkowicie zakryje Słońce, pozwalając zobaczyć koronę słoneczną i niezwykłe zjawiska towarzyszące. W przypadku zaćmienia częściowego, jakie zobaczymy w Polsce, zjawisko rozciągnie się w czasie choćby na kilkadziesiąt minut. Najpierw Księżyc zacznie stopniowo „wchodzić” na tarczę Słońca, potem nastąpi faza maksymalnego zakrycia, a następnie Księżyc powoli się odsunie.
Islandia – całkowite zaćmienie nastąpi około godziny 17:48 czasu lokalnego, przy wysokości Słońca ok. 25° nad horyzontem. Hiszpania – zjawisko będzie widoczne wieczorem, około 20:27 czasu lokalnego, a Słońce zajdzie już częściowo zakryte, dając efekt „zaćmienia zachodzącego Słońca”. Początek zaćmienia częściowego, min. w Polsce nastąpi około 18:30 – 18:40. Maksymalna faza przypadnie pomiędzy 19:40 a 20:00, kiedy tarcza Słońca będzie zakryta choćby w 85%.
12 sierpnia 2026 roku niebo zaoferuje coś więcej niż tylko zaćmienie Słońca. Tego samego dnia przypada maksimum roju meteorów Perseidów, jednego z najbardziej znanych i efektownych zjawisk astronomicznych lata. W sprzyjających warunkach można zobaczyć choćby kilkadziesiąt „spadających gwiazd” na godzinę. W krajach, gdzie 12 sierpnia będzie można podziwiać całkowite zaćmienie Słońca, wieczorem można też liczyć na spektakularny pokaz Perseidów. Perseidy będą najlepiej widoczne po zapadnięciu zmroku, kiedy niebo zrobi się ciemne. Idealne warunki do obserwacji znajdziemy z dala od świateł miast – na otwartych przestrzeniach, łąkach czy w górach.
Choć w całej Europie będzie można zobaczyć zjawisko częściowe, to tylko w niektórych regionach wystąpi całkowite zaćmienie Słońca. To właśnie tam warto zaplanować podróż, jeżeli chcemy przeżyć to astronomiczne widowisko w pełni: Islandia – jedno z najlepszych miejsc do obserwacji. Zaćmienie będzie widoczne wysoko nad horyzontem, około godziny 17:48 czasu lokalnego. Hiszpania (północne regiony) – tutaj zaćmienie przypadnie późnym wieczorem, około 20:27 czasu lokalnego, a Słońce zajdzie częściowo zakryte, dając niesamowity efekt „zachodzącego Słońca w cieniu Księżyca”. Grenlandia i północna Rosja – również znajdą się w pasie całkowitości, ale dostępność i warunki pogodowe mogą być trudniejsze dla podróżników. Polska i inne kraje Europy Środkowej – choć pełnego zaćmienia nie zobaczymy, to i tak warto spojrzeć w niebo. W Polsce tarcza Słońca zostanie zakryta aż w 85%, co da wyjątkowo imponujące wrażenie.
Według danych NASA, całkowite zaćmienie Słońca jest jednym z najrzadszych zjawisk astronomicznych, występującym średnio raz na 360 lat w danym miejscu na Ziemi. Ostatnie całkowite zaćmienie Słońca widoczne w Europie miało miejsce w 1999 roku, a następne jest przewidywane dopiero w 2081 roku.
Aby zwiększyć szanse na obserwację całkowitego zaćmienia Słońca, warto wybrać się w miejsca, które znajdują się w pasie całkowitości. W tym przypadku są to Islandia, Hiszpania, Grenlandia i północna Rosja. jeżeli nie możemy podróżować do tych miejsc, warto przynajmniej obserwować zaćmienie częściowe w Polsce lub innych krajach Europy Środkowej.
Pamiętajmy, iż obserwacja zaćmienia Słońca wymaga specjalnych przygotowań i środków ostrożności. Nigdy nie wolno spoglądać bezpośrednio na Słońce podczas zaćmienia, ponieważ może to spowodować uszkodzenie wzroku. Zalecamy używanie specjalnych okularów lub teleskopów z filtrami, które pozwalają bezpiecznie obserwować zaćmienie Słońca.
