Róża dzika (Rosa canina L.), nazwy ludowe: psia róża, szypszyna – gatunek krzewu z rodziny różowatych, z rodzaju róża. Występuje naturalnie na obszarach umiarkowanych i ciepłych półkuli północnej. Można ją spotkać prawie w całej Europie, w Afryce Północnej, na Wyspach Kanaryjskich, na Maderze, w Azji, rozprzestrzeniła się także w Australii i Nowej Zelandii. W Polsce jest gatunkiem pospolitym.
Dzika róża była stosowana w medycynie już od starożytności, o czym świadczy jej obecność w Capitulare de villis vel curtis imperii, rozporządzeniu wydanym przez Karola Wielkiego, które nakazywało uprawę różnych ziół i przypraw na jego polach, w tym „róż” w tej chwili znanych jako Rosa canina.
Owoce, zwane owocami dzikiej róży, różnią się znacznie kształtem. Najczęściej są one podłużno-elipsoidalne lub jajowate.
Dojrzałe owoce są czerwone i twarde.
Dojrzewanie następuje bardzo późno w październiku i listopadzie. Często pozostają na krzewie wiosną.
Owoce róży obfitują w witaminę C, A, B1, B2, E, K i P, flawonoidy, kwas foliowy, garbniki. Są bogate w cukry, kwasy organiczne, pektyny, glikozydy, związki azotu, wapnia, magnezu i żelaza.
Róża, dzięki wysokiej zawartości witaminy C, jest naturalnym suplementem diety. Ponadto miąższ róży zwiększa i reguluje krzepliwość krwi, przyswajalność żelaza - zapobiega anemii. Likwiduje krwawienie dziąseł. Wzmacnia naczynia krwionośne. Regeneruje tkanki. Podnosi ogólną odporność organizmu na wszelkie infekcje. Przyspiesza powrót do zdrowia po przebytych chorobach. Chroni przed skutkami stresu. Zmniejsza uczucie zmęczenia. Usprawnia pracę stawów i łagodzi zwyrodnieniowe bóle stawów. Działa przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie i przeciwgrzybiczo.
Owoce i płatki róży są wspaniałym składnikiem pysznych i zdrowych przetworów: konfitur, galaretek, syropów czy nalewek. Owoce są wykorzystywane do produkcji syropu, herbaty i przetworów (dżemów i marmolady), a także do produkcji ciast, gulaszów i wina.
Kwiaty można przerobić na syrop, jeść w sałatkach, kandyzować lub konserwować w occie, miodzie lub brandy.
W Polsce płatki są wykorzystywane do produkcji dżemu, który szczególnie nadaje się do nadziewania pączków.
W Bułgarii, gdzie dzika róża rośnie w dużych ilościach, jej
owoce wykorzystuje się do produkcji słodkiego wina i
herbaty. Świeże, zmiękczone przez pierwsze przymrozki lub po
lekkim ugotowaniu, tworzą pastę, którą spożywa się słodzoną
produktami mlecznymi. Są jednak wykorzystywane głównie do dżemów,
syropów i galaretek. Wysuszone i zmielone na proszek, służą jako
wywar do herbat ziołowych. Stanowią podstawę tradycyjnej czeskiej
i słowackiej potrawy o nazwie šípková omáčka. Ten typowo czeski
sos to sos z dzikiej róży, który powstaje z warzyw korzeniowych,
czerwonego wina oraz przecieru z dzikiej róży. Nadaje on sosowi
charakterystyczny smak, typowy smak dzikiej róży. Mięso
w sosie pochodzi zwykle z dziczyzny. Knedle
karlowarskie są powszechnie podawane jako dodatek.
KONFITURA Z OWOCÓW RÓŻY
Składniki:
- 1 kg owoców oczyszczonych z nasion i szypułek
- 1 kg cukru
- 1/2 szklanki wody
Przygotowanie:
- Cukier rozpuszczamy w wodzie, doprowadzamy do wrzenia. Gotujemy na małym ogniu, żeby zgęstniał.
- Do gotującego syropu wrzucamy oczyszczone owoce, doprowadzamy do wrzenia i odstawiamy.
- Następnego dnia smażymy konfiturę na małym ogniu, do chwili gdy stanie się szklista.
- Konfiturę przekładamy do wyparzonych słoiczków.
