Praca na wakacje. Czy każdy nastolatek może ją podjąć?

Jak zarobić na wakacyjny wyjazd? Może zbieraniem truskawek – zastanawia się wielu młodych ludzi. Czy jednak wszystkie nastolatki mogą legalnie podjąć pracę i zarobić na wakacje? Wyjaśniamy.

Wakacje to dla wielu pierwsza okazja w życiu do podjęcia pracy. Jak się jednak okazuje, nie każdy nastolatek może na kilka tygodni zostać legalnie kelnerem czy pracować w lodziarni.

– Przepisy jasno określają, kto, od kiedy i na jakich zasadach może pracować. O najważniejszych regulacjach – przypominają eksperci Job Impulse, agencji pracy tymczasowej i członka Polskiego Forum HR.

Warto w tym momencie pamiętać, iż małoletni to każda osoba, która nie ukończyła 18 lat. W kontekście prawa pracy stosuje się jednak bardziej precyzyjny termin, tj. „młodociany”, oznaczający osobę, która ukończyła 15 lat, ale nie przekroczyła 18. roku życia

Wszystko zależy od tego, ile lat ma nastolatek

– To właśnie to pojęcie jest najważniejsze przy regulacjach dotyczących zatrudniania niepełnoletnich. Na podstawie umowy o pracę można zatrudnić wyłącznie młodocianych powyżej 15. roku życia, pod warunkiem ukończenia szkoły podstawowej. Co może zdziwić, nie jest potrzebna do tego zgoda rodziców. Natomiast osoby od 13. roku życia mogą wykonywać określone prace na podstawie umowy zlecenia. Wymaga to jednak zgody opiekunów oraz inspektora pracy – zwracają uwagę eksperci Job Impulse. Dodają, iż osoby poniżej 16. roku życia mogą podejmować pracę jedynie w branżach artystycznej, kulturalnej, sportowej lub reklamowej. Zawsze jednak za zgodą rodziców i adekwatnego inspektora pracy.

Zbiory warzyw i owoców? W teorii nielegalne

Młodociani bez kwalifikacji mogą być zatrudniani wyłącznie przy tzw. pracach lekkich lub w celu przygotowania zawodowego. Zajęcie nie może zagrać ich zdrowiu czy choćby rozwojowi fizycznemu lub psychicznemu. Czy do takich zajęć zaliczyć można zbieranie truskawek lub czereśni?

– W świetle obowiązującego prawa i wbrew potocznemu przekonaniu młodociani nie mogą podejmować zatrudnienia przy zbiorach warzyw i owoców. Czynności te wiążą się często z długotrwałą pozycją pochyloną, co wyklucza je z katalogu prac bezpiecznych – wyjaśniają eksperci Job Impulse.

Zwracają jednak uwagę, niektóre prace wzbronione mogą być wyjątkowo dopuszczone w przypadku młodocianych. Takich, którzy ukończyli 16 lat, o ile ich wykonywanie jest niezbędne w ramach przygotowania zawodowego.

O czym jeszcze warto pamiętać w przypadku podejmowania pracy przez młodocianych?

– W czasie wakacji i ferii szkolnych młodociani mogą pracować dłużej niż w trakcie roku szkolnego, jednak ich czas pracy i tak jest ograniczony. Osoby powyżej 16. roku życia mogą wykonywać pracę maksymalnie przez 7 godzin dziennie i 35 godzin tygodniowo – zaznaczają eksperci. Jeszcze bardziej rygorystyczne są przepisy w przypadku młodocianych, którzy nie ukończyli jeszcze 16 lat. Ci mogą pracować do 6 godzin na dobę i 30 godzin tygodniowo. W trakcie trwania roku szkolnego wymiar pracy jest znacznie mniejszy: nie może przekraczać 2 godzin dziennie i 12 godzin tygodniowo. Co istotne, młodociany nie może jednocześnie w tym samym dniu uczęszczać do szkoły oraz wykonywać pracy – obowiązki szkolne i zawodowe muszą być rozdzielone.

Młodocianym przysługuje prawo do urlopu

– Po 6 miesiącach pracy młodociany nabywa prawo do 12 dni urlopu, a po roku do pełnych 26 dni, aż do ukończenia 18 lat. jeżeli jednak nie zdąży jeszcze nabyć prawa do urlopu wypoczynkowego, może, na własny wniosek, otrzymać go zaliczkowo, zwłaszcza jeżeli chodzi do szkoły i chce np. skorzystać z wolnego w okresie ferii. Alternatywnie, pracodawca może udzielić mu urlopu bezpłatnego, którego łączny wymiar (wraz z wypoczynkowym) nie może przekroczyć dwóch miesięcy. Co warte podkreślenia, taki urlop również wlicza się do stażu pracy – zaznaczają eksperci Job Impulse.

Warto pamiętać, iż z zatrudnienie młodocianych niezgodnie z przepisami grozi grzywną od 1 tys. do 30 tys. zł. Dlatego wielu pracodawców decyduje się zatrudniać dopiero osoby po ukończeniu 16 lat, to formalnie bezpieczniejsze rozwiązanie w kontekście czasem zawiłych obwarowań prawnych.

– Wakacyjna praca to nie tylko pierwszy krok w dorosłość, ale też prawny labirynt, w którym łatwo się zgubić. Warto znać zasady, by dobre chęci nie skończyły się ryzykownym zatrudnieniem, a w rezultacie karami finansowymi. Legalne zatrudnienie to nie tylko kwestia zgodności z przepisami. To także podstawa bezpiecznego środowiska pracy i realna szansa na budowanie kultury włączającej, opartej na równości oraz poszanowaniu praw młodych pracowników – mówi Łukasz Koszczoł, prezes Job Impulse.